Β. Το φυσικό περιβάλλον
της Ελλάδας (συνέχεια)
16. Η έννοια του κλίματος – Διαφορές καιρού και κλίματος
17. Το κλίμα της Ελλάδας
18. Καιρός, κλίμα και
ανθρώπινες δραστηριότητες
Γιατί χρειάζεται να ξέρουμε το κλίμα ενός τόπου ;
Όπως έχουμε μάθει το κλίμα δείχνει τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν σ' έναν τόπο και επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο.
Γνωρίζοντας λοιπόν το κλίμα ενός τόπου μπορούμε να προβλέψουμε την περίοδο της σποράς, της ανάπτυξης των φυτών, της παραγωγής και της συγκομιδής, σ' ό,τι αφορά τη γεωργία. Μπορούμε ακόμα να υποθέσουμε ποια είναι η καλύτερη περίοδος για διακοπές ή τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε κάποια εποχή του χρόνου στον τόπο αυτό.
Γιατί θα πρέπει να γνωρίζουμε τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν σ' έναν τόπο ;
Οι καιρικές συνθήκες αναφέρονται σε ένα πιο σύντομο χρονικό διάστημα π.χ. μερικών ημερών ή εβδομάδων. Αν γνωρίζει τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν τις επόμενες μέρες, ο αγρότης μπορεί να πάει να οργώσει το χωράφι του ή να κλαδέψει τα δέντρα του. Οι μαθητές ενός σχολείου να προγραμματίσουν μια επίσκεψη ή μια δραστηριότητα έξω από το σχολείο. Οι λάτρεις των χειμερινών σπορ να προγραμματίσουν την επίσκεψή τους σ' ένα χιονοδρομικό κέντρο ή αν τα καιρικά φαινόμενα πρόκειται να είναι έντονα να ακυρώσουν μια δραστηριότητα στο βουνό κ.λ.π.
Ποια είναι τα καιρικά φαινόμενα πού μπορεί να επηρεάσουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες ;
Πολλοί άνθρωποι, λοιπόν, προγραμματίζουν τις δραστηριότητές τους ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που πρόκειται να επικρατήσουν. Έτσι ενημερώνονται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Ε.Μ.Υ.) και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε.) για τις καιρικές συνθήκες των επόμενων ημερών. Π.χ. πρόβλεψη για ισχυρούς ανέμους θα ακυρώσει την ιστιοπλοΐα ή το ψάρεμα, πρόβλεψη για βροχές θα εμποδίσει τις αγροτικές εργασίες, πρόβλεψη για χιόνια θα κρατήσει στη στάνη τα ζώα ενός κτηνοτρόφου κ.λπ.
Πριν από την Ε.Μ.Υ. ποιος έκανε τις προβλέψεις ;
Τα παλιότερα χρόνια πριν ιδρυθεί η Ε.Μ.Υ. οι άνθρωποι στηρίζονταν σε πρακτικές προβλέψεις που βασίζονταν σε παρατηρήσεις αλλά και συμπτώσεις και γι' αυτό δεν ήταν και έγκυρες.
Σε περίπτωση ακραίων καρικών φαινομένων πώς προστατεύονται οι πολίτες ;
Όταν υπάρξει πρόβλεψη για ακραία καιρικά φαινόμενα π.χ. έντονες χιονοπτώσεις οι κρατικές υπηρεσίες αναλαμβάνουν να πάρουν μέτρα ώστε να μην κλείσουν οιι δρόμοι και αποκλειστούν περιοχές κινητοποιώντας οχήματα που ρίχνουν αλάτι αλλά και εκχιονιστικά μηχανήματα, θέτοντας σε επιφυλακή δημόσιες υπηρεσίες π.χ. δήμους πυροσβεστική, αστυνομία, νοσοκομεία, ΔΕΗ κ.λπ.
Σε τέτοιες περιπτώσεις όμως σημαντικό ρόλο παίζουν και οι ίδιοι οι πολίτες π.χ. που θα πρέπει να προμηθευτούν από τον Δήμο ή τη Νομαρχία αλάτι για να μην παγώσει ο δρόμος μπροστά από το σπίτι τους ή φροντίζοντας να προμηθευτούν έγκαιρα τρόφιμα, καύσιμα κ.λπ.
Πού οφείλονται οι κλιματικές αλλαγές και τα έντονα καιρικά φαινόμενα των τελευταίων ετών ;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι οι εποχές έχουν αλλάξει και παρουσιάζονται πιο συχνά απ' ό,τι πριν έντονα καιρικά φαινόμενα. Όλες οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι γενικά χρήσιμο επειδή βοηθάει στη διατήρηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μας. Χωρίς αυτό η θερμοκρασία στη Γη θα ήταν -20° C (σήμερα η μέση θερμοκρασία της Γης είναι 15° C) και η ζωή στην επιφάνειά της θα ήταν αδύνατη.
Τα αέρια του θερμοκηπίου (που περιλαμβάνουν κυρίως το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και τους υδρατμούς) σχηματίζουν ένα στρώμα πάνω από το έδαφος της Γης σε ορισμένο ύψος, που επιτρέπει να εισέλθει η υπέρυθρη ακτινοβολία του Ήλιου, το 70% της οποίας απορροφάται από τη Γη και την ατμόσφαιρα, ενώ το υπόλοιπο διαφεύγει στο διάστημα.
Το στρώμα των αερίων του θερμοκηπίου επιτρέπει στην ακτινοβολία να περάσει και ταυτόχρονα την εγκλωβίζει, μοιάζει δηλαδή με τη λειτουργία ενός θερμοκηπίου και γι' αυτό ο Γάλλος μαθηματικός Φουριέ (Fourier) το ονόμασε το 1822 «φαινόμενο του θερμοκηπίου».
Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, λέγοντας «φαινόμενο θερμοκηπίου» δεν αναφερόμαστε στη φυσική διαδικασία, αλλά στην αύξηση των αερίων που ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα εγκλωβίζοντας στη Γη μεγαλύτερο μέρος της ηλιακής ακτινοβλίας εξαιτίας της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από την καύση του πετρελαίου και την κοπή των δασών. Έτσι η μέση θερμοκρασία της Γης αυξάνεται, οι πάγοι στους πόλους λιώνουν, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, οι καταιγίδες και οι βροχές είναι περισσότερες και πιο έντονες.
Όπως έχουμε μάθει το κλίμα δείχνει τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν σ' έναν τόπο και επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο.
Γνωρίζοντας λοιπόν το κλίμα ενός τόπου μπορούμε να προβλέψουμε την περίοδο της σποράς, της ανάπτυξης των φυτών, της παραγωγής και της συγκομιδής, σ' ό,τι αφορά τη γεωργία. Μπορούμε ακόμα να υποθέσουμε ποια είναι η καλύτερη περίοδος για διακοπές ή τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε κάποια εποχή του χρόνου στον τόπο αυτό.
Γιατί θα πρέπει να γνωρίζουμε τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν σ' έναν τόπο ;
Οι καιρικές συνθήκες αναφέρονται σε ένα πιο σύντομο χρονικό διάστημα π.χ. μερικών ημερών ή εβδομάδων. Αν γνωρίζει τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν τις επόμενες μέρες, ο αγρότης μπορεί να πάει να οργώσει το χωράφι του ή να κλαδέψει τα δέντρα του. Οι μαθητές ενός σχολείου να προγραμματίσουν μια επίσκεψη ή μια δραστηριότητα έξω από το σχολείο. Οι λάτρεις των χειμερινών σπορ να προγραμματίσουν την επίσκεψή τους σ' ένα χιονοδρομικό κέντρο ή αν τα καιρικά φαινόμενα πρόκειται να είναι έντονα να ακυρώσουν μια δραστηριότητα στο βουνό κ.λ.π.
Ποια είναι τα καιρικά φαινόμενα πού μπορεί να επηρεάσουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες ;
Πολλοί άνθρωποι, λοιπόν, προγραμματίζουν τις δραστηριότητές τους ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες που πρόκειται να επικρατήσουν. Έτσι ενημερώνονται από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Ε.Μ.Υ.) και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε.) για τις καιρικές συνθήκες των επόμενων ημερών. Π.χ. πρόβλεψη για ισχυρούς ανέμους θα ακυρώσει την ιστιοπλοΐα ή το ψάρεμα, πρόβλεψη για βροχές θα εμποδίσει τις αγροτικές εργασίες, πρόβλεψη για χιόνια θα κρατήσει στη στάνη τα ζώα ενός κτηνοτρόφου κ.λπ.
Πριν από την Ε.Μ.Υ. ποιος έκανε τις προβλέψεις ;
Τα παλιότερα χρόνια πριν ιδρυθεί η Ε.Μ.Υ. οι άνθρωποι στηρίζονταν σε πρακτικές προβλέψεις που βασίζονταν σε παρατηρήσεις αλλά και συμπτώσεις και γι' αυτό δεν ήταν και έγκυρες.
Σε περίπτωση ακραίων καρικών φαινομένων πώς προστατεύονται οι πολίτες ;
Όταν υπάρξει πρόβλεψη για ακραία καιρικά φαινόμενα π.χ. έντονες χιονοπτώσεις οι κρατικές υπηρεσίες αναλαμβάνουν να πάρουν μέτρα ώστε να μην κλείσουν οιι δρόμοι και αποκλειστούν περιοχές κινητοποιώντας οχήματα που ρίχνουν αλάτι αλλά και εκχιονιστικά μηχανήματα, θέτοντας σε επιφυλακή δημόσιες υπηρεσίες π.χ. δήμους πυροσβεστική, αστυνομία, νοσοκομεία, ΔΕΗ κ.λπ.
Σε τέτοιες περιπτώσεις όμως σημαντικό ρόλο παίζουν και οι ίδιοι οι πολίτες π.χ. που θα πρέπει να προμηθευτούν από τον Δήμο ή τη Νομαρχία αλάτι για να μην παγώσει ο δρόμος μπροστά από το σπίτι τους ή φροντίζοντας να προμηθευτούν έγκαιρα τρόφιμα, καύσιμα κ.λπ.
Πού οφείλονται οι κλιματικές αλλαγές και τα έντονα καιρικά φαινόμενα των τελευταίων ετών ;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι οι εποχές έχουν αλλάξει και παρουσιάζονται πιο συχνά απ' ό,τι πριν έντονα καιρικά φαινόμενα. Όλες οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι γενικά χρήσιμο επειδή βοηθάει στη διατήρηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μας. Χωρίς αυτό η θερμοκρασία στη Γη θα ήταν -20° C (σήμερα η μέση θερμοκρασία της Γης είναι 15° C) και η ζωή στην επιφάνειά της θα ήταν αδύνατη.
Τα αέρια του θερμοκηπίου (που περιλαμβάνουν κυρίως το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και τους υδρατμούς) σχηματίζουν ένα στρώμα πάνω από το έδαφος της Γης σε ορισμένο ύψος, που επιτρέπει να εισέλθει η υπέρυθρη ακτινοβολία του Ήλιου, το 70% της οποίας απορροφάται από τη Γη και την ατμόσφαιρα, ενώ το υπόλοιπο διαφεύγει στο διάστημα.
Το στρώμα των αερίων του θερμοκηπίου επιτρέπει στην ακτινοβολία να περάσει και ταυτόχρονα την εγκλωβίζει, μοιάζει δηλαδή με τη λειτουργία ενός θερμοκηπίου και γι' αυτό ο Γάλλος μαθηματικός Φουριέ (Fourier) το ονόμασε το 1822 «φαινόμενο του θερμοκηπίου».
Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, λέγοντας «φαινόμενο θερμοκηπίου» δεν αναφερόμαστε στη φυσική διαδικασία, αλλά στην αύξηση των αερίων που ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα εγκλωβίζοντας στη Γη μεγαλύτερο μέρος της ηλιακής ακτινοβλίας εξαιτίας της ρύπανσης της ατμόσφαιρας από την καύση του πετρελαίου και την κοπή των δασών. Έτσι η μέση θερμοκρασία της Γης αυξάνεται, οι πάγοι στους πόλους λιώνουν, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει, οι καταιγίδες και οι βροχές είναι περισσότερες και πιο έντονες.